Programma
zaterdag 23 oktober – Amarant in samenwerking met deSingel
10u00-11u00: Gil Michaux: ‘Orpheus’: Ontstaan en verspreiding van de mythe
Orpheus was bekend als mythische zanger uit Thracië, wiens naam is verbonden met het orphisme, een religieus – wijsgerige beweging in het oude Griekenland in de zevende eeuw voor Christus. Apollo gaf hem de lier. Met zijn gezang betoverde hij bomen, rotsen en wilde dieren. Zijn leven en dood werden met verscheidene legenden opgesmukt. Het verhaal van Orpheus en zijn vrouw Eurydice is het meest bekend. Nadat zijn vrouw door een slang gebeten was, ging hij naar de onderwereld om haar terug te halen. Daar overtuigde hij met zijn prachtig gezang Persephone, de koningin van de onderwereld, die hem zijn vrouw terug gaf, op voorwaarde dat hij op zijn terugtocht naar het daglicht niet naar zijn geliefde zou omkijken. Hij kon echter zijn ongeduld niet zo lang op de proef stellen, keek toch om en verloor haar, nu voor altijd….
11u15-12u15: Dr. Willie Van Peer: ‘Orpheus in de binnenwereld’: Mythe als spiegel van alle tijden
Wat betekenen mythen nog in een wereld als de onze, waarin goden en godinnen nog nauwelijks een rol te spelen hebben, en waarin de wetenschap alles pretendeert te verklaren? In de kunsten vinden ze alleszins hun neerslag. Maar waartoe?
Mythen komen vooral weer op de voorgrond wanneer het gaat om processen die buiten de horizon van de wetenschap vallen: in onze duiding van belangrijke levens-evenementen. Ze hebben te maken met onze plaats in de wereld, met zingeving dus. Ze leiden ons bij belangrijke beslissingen van het leven: ze bieden ons modellen, sjablonen, blauwdrukken -die we gebruiken om vorm te geven aan de grondstructuur van ons leven. Daarbij bieden ze niet slechts kennis van en inzicht in deze grondpatronen van ons bestaan, ze bieden ons vooral de mogelijkheid om deze patronen te beleven, en wel in tweeërlei opzichten: emotioneel en sociaal.
(middagonderbreking 12u30-14u00)
14u00-15u00: Eva Van Daele: ‘What about Eurydice?’ Salvatore Sciarrino en de Eurydicemythe vanuit genderperspectief
Zij was het die hem inspireerde tot de prachtige gezangen die zelfs de schimmen in de onderwereld niet onberoerd lieten. Maar zelf blijft Eurydice, Orpheus’ “zó-geliefde”, steevast buiten beeld. Rainer Maria Rilke was de eerste om haar een gezicht te geven. In zijn poëzie leeft Eurydice op als een individu dat niet langer ten dienste staat van Orpheus en zijn dichtkunst maar het heft in eigen handen neemt en vrijwillig terugkeert naar de onderwereld. Hiermee zette Rilke velen aan het denken, onder wie ook de Italiaanse componist Salvatore Sciarrino. In zijn La Nuova Eurydice horen we voor één keer niet de stem van Orpheus, maar enkel die van zijn geliefde – een stem die we ook doorheen deze lezing trachten te laten klinken.
15u00-16u00: Dr. Bruno Forment: ‘De onderwereld: een audiovisuele plaats- en boedelbeschrijving’ Over de muzikale representatie van de onderwereld
De taferelen in de onderwereld behoren tot de meest memorabele episodes in de muziekdramatische Orpheus-overlevering. Als topos biedt het onderaardse een arsenaal aan sublieme beelden en klanken: akelige bootslui, meerkoppige honden, razende furiën, smidseklanken, de trombones van het Laatste Oordeel, duistere gewelven… Deze lezing neemt je mee naar de plek(ken) des onheils, waar vóór Orpheus nooit een sterveling enige voet heeft gezet.
16u30-17u30: Dr. Jonas Roelens: De Orpheusmythe in de beeldende kunst
Van Claudio Monteverdi tot Philip Glass: het tragische liefdesverhaal van Orpheus en Eurydice heeft heel wat componisten geïnspireerd tot prachtige creaties. Uiteraard heeft deze mythe ook in de beeldende kunsten belangrijke meesterwerken voortgebracht. Opvallend is echter de verschuivende klemtonen die men over de eeuwen heen heeft willen accentueren: van menselijke hoogmoed om tegen het lot in te gaan, naar een lofzang op muzikale schoonheid, tot het gedoemde liefdespaar. In deze lezing trekken we van Thracië naar de Onderwereld en terug via kunst door de eeuwen heen. Van Rubens tot Rodin, van Dürer tot Delville en terug.
Biografieën sprekers:
Eva Van Daele is een doctoraatsonderzoeker aan de UGent. Haar stage dramaturgie en het observatie van het creatieproces van Chaya Czernowins opera Infinite Now bij Opera Ballet Vlaanderen initieerden haar onderzoek naar hedendaagse opera en muziektheater. Onder de titel Distorted Characters: The Discrepancy Between Character and Singer in Twenty-First-Century Opera bestudeert ze het doorbreken van de een-op-eenrelatie tussen de performer en het personage in recente opera.
Dr. Bruno Forment is hoofdonderzoeker aan het Orpheus Instituut. Hij publiceerde vier boeken en tientallen essays over opera, uitvoeringspraktijk en scenografie. Zijn werk werd bekroond met meerdere onderscheidingen en vormde de basis van podiumproducties en beleidsmaatregelen. Recent verscheen zijn nieuwste monografie, Droomlanders: Tovenaars van het geschilderde toneeldecor, bij De Standaard/Davidsfonds (2021).
Gil Michaux is classicus, Assyrioloog en Hebraïst. Hij studeerde aan de UAntwerpen, UGent en de universiteit van Jeruzalem. Hij heeft al decennia ervaring als reisleider en gids, vooral in de wereld der antieke oudheid. Hij geeft vele lezingen over zijn specialismen zoals Homerus en het Gilgamesj epos en over de wereld van Etrusken, Grieken en Romeinen.
Dr. Jonas Roelens is docent kunstgeschiedenis aan het Gentse KASK/School of Arts, de Universiteit Gent en de Radboud Universiteit Nijmegen. Als historicus legt hij zich toe op de cultuurgeschiedenis van de Late-Middeleeuwen en de Moderne Tijd.
Dr. Willie van Peer is Professor in de Literatuurwetenschap en de Interculturele Hermeneutiek aan de Universiteit München, voormalig President van IGEL (International Society for the Empirical Study of Literature) en van PALA (Poetics and Linguistics Association). Hij is tevens de stichter en eerste ‘general editor’ van Scientific Study of Literature, een internationaal tijdschrift uitgegeven door Benjamins. Daarnaast engageert hij zich in een ontwikkelingsproject in Mali (zie www.malikadi.org).
Inschrijven doe je bij deSingel
Locatie: DeSingel Antwerpen – Muziekstudio
Datum: Zaterdag 23 oktober van 10u00 tot 17u30
Prijs: 29 EUR (basis) / 10 EUR (studenten)