Shakespeare actueel: van gesloten samenleving naar democratisch bewustzijn

In deze interactieve lezing zoomt Willie van Peer in op wat Shakespeare vandaag de dag nog actueel maakt. 

Rond het jaar 1600 verandert er iets in Shakespeare’s oeuvre. Zijn stukken krijgen meer diepgang, meer gewicht. De overgang wordt zichtbaar met Hamlet, en zet zich door in Othello, Macbeth en King Lear. Deze tragedies gelden als zijn meesterwerken, en het is opvallend dat ze ontstaan in een periode waarin zijn persoonlijk leven en de bredere samenleving onder druk staan. Engeland is dan nog een gesloten maatschappij, waar afkomst en autoriteit zelden in vraag worden gesteld. Juist in die context wijzen deze stukken verrassend vooruit — naar meer openheid, meer individuele verantwoordelijkheid, meer twijfel.

Wat is er gebeurd dat Shakespeare’s toon plots zo verandert? In deze tragedies wordt de mens niet langer alleen getekend door zijn rol of stand, maar ook door innerlijke conflicten, morele keuzes en het besef van falen. Die nieuwe aandacht voor het persoonlijke en het kwetsbare roept vragen op die ook vandaag nog brandend actueel zijn. Want wat betekenen macht, rechtvaardigheid en verantwoordelijkheid als de zekerheden wankelen? Wat gebeurt er als het morele kompas zoekraakt, of als de gevestigde orde geen houvast meer biedt?

Deze stukken kijken vooruit naar een wereld waarin het individu zélf moet oordelen. We zien er de fundamenten van een democratisch bewustzijn: de overtuiging dat elk mens ertoe doet, dat macht bevraagd moet worden, en dat luisteren en reflecteren noodzakelijk zijn voor samenleven. Bevindingen die vandaag de dag opnieuw prangend actueel zijn.