Pure Kafka!

In deze masterclass buigen we ons eerst over de meest courante visies in op het werk van Franz Kafka. Daarna gaan we zelf lezen, aan de hand van een uitgelezen (pun intended) selectie van fragmenten uit zijn romans, kortverhalen, dagboeken en brieven. Zo proberen we samen tot betekenis te komen, waarbij je eigen inbreng aangemoedigd wordt.

Franz Kafka (1883-1924) liet als Duitstalige schrijver in Praag een opvallend klein oeuvre na. Hoewel hij in de literaire canon op dezelfde hoogte wordt geplaatst als Shakespeare of Goethe, beslaat zijn hele werk amper een halve boekenplank. Met de secundaire literatuur die er over zijn teksten geschreven is, kan je echter een hele bibliotheek vullen. Zijn enigmatische stijl nodigt dus uit tot velerlei interpretaties. 

“Dat is je reinste Kafka!”, roep je wel eens uit als je je machteloos voelt tegen absurde of bureaucratische toestanden. Je hoeft Franz Kafka niet gelezen te hebben om te begrijpen wat kafkaiaans betekent. Maar het zeker de moeite om deze auteur, die het tot uitdrukking schopte, nog eens bij de hand te nemen. Kafka stond bekend om zijn surreële verhalen over de gewone mens in strijd met autoriteiten en persoonlijke problemen.

Die beklemmende sfeer vol verstikkende regelgeving en procedures komt het duidelijkst naar voor in zijn roman ‘Het Proces’ (1914), die later ook verfilmd werd. Het hoofdpersonage wordt daarin beschuldigd van een misdaad, maar hij is zelf niet op de hoogte van de aard van die misdaad. In deze benarde situatie moet hij zijn onschuld zien te bewijzen, ook al verkeert hij in een onmogelijke staat om zich te verdedigen. 

Unheimlich wordt de sfeer nog meer in zijn wellicht bekendste roman ‘De gedaanteverwisseling’ (1915). De eerste zin uit dat boek behoort ondertussen tot het collectief geheugen: “Toen Gregor Samsa op een ochtend wakker werd uit zijn onrustige dromen, bleek hij in bed veranderd te zijn in een reusachtig insect.” Het moge duidelijk zijn dat deze bevreemdende metamorfose een wel lang volgehouden metafoor moet zijn. Maar waarvoor?

Rond al deze vragen en enigma’s gaan we samen aan de slag!