In deze lezing gaan we op zoek naar de verhouding tussen de klassieke en de zogenaamd populaire muziek. Aan de hand van filosofische reflecties en cultuurtheoretische observaties, muziekfragmenten en concertregistraties gaan beide met elkaar in dialoog. Zo zullen een aantal van de meest markante verschillen tussen de klassieke en de populaire muziek aanschouwelijk worden gemaakt, maar niet zonder de tegenstelling tussen beide te nuanceren.
In een sonate, symfonie of opera wordt veelal gebruik gemaakt van complexe muzikale motieven. Vaak slaagt klassieke muziek er immers in om thema’s en inhouden die zelf van niet-muzikale aard zijn te verwerken tot een esthetisch gelaagd geheel. De complexiteit en de zorgvuldig opgebouwde eenheid van een klassiek stuk geven zich evenwel slechts prijs aan een aandachtige luisteraar.
Een popsong is veel minder gebonden aan een aandachtige luisterervaring. Vaak baant een catchy melodie of een aanstekelijk ritme zich onwillekeurig een weg naar ons gehoor. Een goed gemaakte popsong lijkt ons te achtervolgen zonder dat we daar moeite voor moeten doen. De populaire muziek leunt immers veel dichter aan bij het niet-muzikale materiaal waarin ze haar oorsprong vindt dan een klassiek muziekstuk. Een popsong is geen verwerking van niet-muzikale thema’s of inhouden en ze mist de muzikale complexiteit en gelaagdheid van de klassieke muziek. Vaak neemt een popsong geluiden en ritmes die we kennen uit het dagelijkse leven als dusdanig in zich op, zonder verdere verklanking of herwerking.
Al te vaak wordt de popmuziek weggezet als een hersenloos product van de cultuurindustrie, geconcipieerd uit louter winstbejag en resulterend in een hooguit vluchtig luisterplezier. Denkers als Theodor Adorno of Roger Scruton associëren de popularisering van de muziek, inclusief de popularisering van de klassieke muziek, dan ook met bijvoorbeeld “fetisjisering,” gemakzucht en vervreemding. Door te wijzen op de directe band tussen een popsong en de klanken uit ons dagelijks bestaan, komen we echter de bijzondere betekenis van popmuziek op het spoor.
In samenwerking met de Gentse Cultuurvereniging
