Blijf op de hoogte
Inschrijven is niet meer mogelijk.
52866367332_ca0dd4c476_o
52867107159_22a9b060b6_o
52867332115_23f6c817bc_o

Naar geometrische betoogtrant gedemonstreerd de natuur opnieuw tot de norm van de wet maken. – Een geschiedenis van de Europese filosofie. Deel V

Wat is de kern van de vele “oefeningen in de verbetering van het verstand” die vanaf de late 16°eeuw tot stand komen? Ongetwijfeld de gedeelde basisidee dat waarheid voortaan “helder en duidelijk” door het licht van de natuur moet worden ontdekt en niet meer door de perfide duisterheden van het verleden toegedekt mag blijven. De mens die zich heeft losgemaakt van zijn ketenen stelt zich vrij op tegenover de tirannieke hemelorde. De geschiedenis van het afgedankte laat hij achter zoals kinderen hun zomerspeelgoed in de lege herfsttuinen. De nieuwe gestalten die in de vroege 17° eeuw de oude demonen vervangen zijn het april, mei en juni van ons modern rationalisme, materialisme, empirisme en atheïsme. Ze staan allemaal als bottend blad principieel polemisch vijandig tegenover al de oude speculaties van de platoonse theologie en de aristotelische metafysica die zolang met zij vals voor logos en rede voorhielden ons de natuurlijke wereld ontzegden. Machiavelli, Hobbes of Descartes bijvoorbeeld delen die afwijzing van al de oude platoons-mythologische en aristotelisch-scholastieke speculaties.

In tien samenkomsten behandelen we eerst de Paduaanse school van Pietro Pomponazzi’s aristotelisch naturalisme. Daarna de installatie van het nieuwe copernicaans-mathematische wereldbeeld én de Pyrronistische wereld van Montaigne tot bij de “Theophrastus Redivivus” en de moeilijk te definiëren Pierre Bayle. Met Machiavelli, toch zo graag beschimpt als “the (d)evil that no one can match” en zijn al even oprechte als oprecht beschimpte kleinzoon Thomas Hobbes, snijden we een hoofdstuk aan uit de vroegmoderne politiek denken. Beiden werden er trouwens van verdacht de medeauteurs geweest te zijn van het schandaaltraktaat “De drie bedriegers. Mozes, Jezus, Mohammed”. Besluiten doen we onze eerste ronde in de 17°eeuws oefeningen in de verbetering van het verstand door uitvoerig te grasduinen in Descartes “Meditaties over de eerste filosofie” uit 1642 waarin “het bestaan van God, het onderscheid tussen de menselijke ziel en het lichaam worden bewezen”. Met Descartes wordt plechtig het moderne, methodisch-kritische, rationeel-heldere en “naar wiskundigen trant demonstrerende” weten verheven tot de waardigheid van het subject. Voor dit ratio-waardige moderne subject met grote S worden het andere, de ander en het eigen zelf het vreemde voorwerp van beheer en beheersing. Ze worden de voorwerpelijke Gegenstand, object en ding van onze rekenkunstige onderwerping. Het is tenslotte dit subject dat, beladen met alle zonden van Israël en gebrandmerkt met het Kaïnsteken, anno 2023 even lief als voorbeeldig wordt weggespoeld zoals de kinderen met het beruchte badwater. Waarheid maakt immers martelaren zolang filosofie het bestrijden van dwalingen en idola als haar voornaamste taak blijft beschouwen. Zoals liefde zou filosofie echter nooit meer mogen willen zijn dan geven wat men niet heeft aan wie daar niet om heeft gevraagd. Al het overige is nooit meer dan schreeuwen om een meester waarvan men vervolgens niet meer verlangt dan er over te kunnen heersen.

Deze site maakt gebruik van cookies om informatie op uw computer op te slaan. Gaat u akkoord? Meer informatie