Blijf op de hoogte
Inschrijven is niet meer mogelijk.
51584497386_106589f99e_o
V0006945 Seneca committing suicide with his foot in a bath. Coloured
51585401690_f8733fa32b_o
51585404290_8ddbcf4bc1_o

In deel II van de cyclus vervolgen we onze tocht door de Grieks-Romeinse wereld. We gaan van start met de drie grote zingevers van de Helleense tijd. De bonte hal van de Stoa ondergaat volledig onverschillig de ijzeren wil van de rede, want daar valt toch niets tegen te beginnen. Binnen de tuin van Epicurus dan weer zegt men dat men zijn zorgen rustig moet minimaliseren en dat men best even onbekommerd als verborgen voor de wereld leeft. Deze wordt immers helemaal niet door de rede maar door het toeval bestuurd. De sceptici ten derde weer schorten eindeloos hun oordeel op want iedere zaak verdient nader toezien voor we ons definitief uitspreken. Que sais-je?

Na deze drie grote gestalten van de Helleense filosofie snijden we de laatantieke tijd aan met de opmars in tal van variaties van de uitgesproken dualistische gnosis – het christendom voor Platonisten is zo een van die variaties. De gnosis deelt de wereld moreel op in wij (de weldenkende elite; de uitverkorenen) en zij (het welwillende plebs; de verdoemden). Onder andere Valentinus en Manes komen aan bod. Maar het monument van de laatantieke filosofie is zonder discussie de anti-gnostieke en anti-christelijke Plotinus – evenals Mozes een Egyptenaar. Plotinus invloed kan niet overschat worden. Maar allen richten hun vele ladders op naar die hemel waar wij ooit hooghartig uit wegvielen (exitus) en altijd nederig tot kunnen inkeren (reditus). Nog voor de filosofie de dienstmeid werd van de theologie was zij in Rome al eens de dienstmeid van de moraal. De cursus benadrukt zo voortdurend dat binnen de ruime setting van de laat-stoïsche, gnostiek-religieuze en wijsgerig neoplatoonse, laat-Romeinse wereld bijna uniform de ascetische geest van een depolitiserende versterving de dominante kracht is. Telkens kan de purgerende ziel het lichaam nooit streng genoeg kerkeren en pijnigen. Pijn is fijn: ook ballerina’s en sporters delen dit competitieve weten.

Tot besluit van deel II openen we de behandeling van het nieuw historisch paradigma: het christendom. (geloof, schepping, incarnatie) Hoewel steevast de apostel Paulus vlot de vader van het ware evenementiële christendom wordt genoemd van een wereld die door een sprong uit het oude gerevolutioneerd werd, luisteren we ook naar Paulus tegenhanger Jacobus. Voor Jacobus – misschien wel de eerste pelagiaan – is de christelijke godsdienst niets meer dan een voorlopig nog religieuze inkleding van een op zich zuivere natuurlijke en morele aspiratie.

Deze site maakt gebruik van cookies om informatie op uw computer op te slaan. Gaat u akkoord? Meer informatie