De keizer heeft wél kleren aan!
Opsmuk en kledij in de Andes als machtsmiddel
In nagenoeg alle culturen vormen kledij en parafernalia van machtshebbers een duidelijke uitdrukking van hun speciale plaats aan de top van de maatschappij. Dit of het nu om de complexe beschildering en verentooien van de strijdvaardige Papua-mannen, de overdreven puntschoenen van de hertogen van Bourgondië of de ingetogen kledij in zwart laken van de nieuwe klasse van Amsterdamse regenten en rijke koopmannen van de zeventiende eeuw gaat.
Ook in de Andes pasten de elkaar gedurende duizenden jaren opvolgende culturen diezelfde traditie tot in de perfectie toe. Hun machtshebbers, levend maar ook zelfs dood, moesten immers door het gewone volk als tussenpersonen met of zelfs rechtstreeks afstammelingen van de goden gepercipieerd kunnen worden. Ook hun hogere vertegenwoordigers dienden onmiddellijk herkenbaar te zijn als afgezanten van een hogere macht die de tussenwereld van de gewone landbouwers en ambachtslui ver overstegen. Maar ook dat gewone volk wenste zijn door de goden ingegeven identiteit als lid van deze of gene gemeenschap (of zelfs een onderdeel ervan) in zijn kledij en attributen uit te drukken. Vandaar de kenmerkende kledij, tot hoofddeksels toe, die tot op vandaag iedere Andesgemeenschap van de andere onderscheidt.
We bestuderen de evoluties in en de diverse uitingen van deze textiel- en opsmuktraditie in de verschillende geografische delen en periodes van de milennaire Andescultuur. Beginnend bij de al zeer complexe symboliek van de handgewoven patronen van de vroege kustculturen van 3000 v. Chr., gaan we over op de weergaloze kleurenpracht van de Paracastextiel tijdens de vroege horizon (650v.Chr.-0v.Chr), de overdonderende gelaagdheid van de ceremoniële kostuums van de Moche-leiders, zoals de Heer van Sipan en de Dame van Cao, uit de vroege tussenperiode (0-750 n.Chr.), de indrukwekkende geometrische uniformen van de vertegenwoordigers van de Tiwanaku- en Huarimaatschappij uit o.m. de Midden Horizon (750-1100 n.Chr), om uiteindelijk bij de verfijning van de kledij en de textieltributen van de Inca uit de late Horizon (1450-1535 n.Chr.) te belanden. We komen uit bij steeds dezelfde functies van deze overdaad aan fijn gewoven textiel, goud en veren: een materiële weergave van de door de goden ingestelde en door de mens kost wat kost te beschermen kosmische ordening en eigen culturele identiteit, het overdonderen van een massa volledig ondergeschikte boeren, ambachtslui en handelaars door een vergoddelijkte elite van politieke en religieuze leiders en het voorzien in belastingen/tributen in de vorm van producten die over de hele Andes als ruil- en politiek smeermiddel inzetbaar waren.
Deze lesdag sluit aan bij de nieuwe tentoonstelling in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis “Inca Dress Code” die loopt tot eind maart 2019.
