De drang meer te worden dan men aanvankelijk is, is even oud als de mens zelf, maar werd voor het eerst expliciet geformuleerd door de Grieken. Socrates, Plato en Aristoteles zijn in dat opzicht de eerste antropotechnische ondernemers – ontwikkelaars van een systematisch verheffingsprogramma – om de term van Peter Sloterdijk te gebruiken. Met name Aristoteles ziet geluk als het resultaat van een permanente oefening van de deugden om de eigen mogelijkheden te verwerkelijken. Het Christendom heeft de zelfverheffingsimperatief een transcendent karakter gegeven door de navolging van Christus tot voorwaarde voor het eeuwig heil te maken.
Met de verlichting heeft de mens zijn ideaal niet alleen terug in de wereld gelegd, maar is het gaandeweg meerstemmig geworden. Het einde van het burgerlijk humanistisch vormingsideaal aan het begin van de eerste wereldoorlog markeert daarin het definitieve afscheid van een verheffingsprogramma met breed normatief potentieel. Toch kende geen eeuw meer programma’s voor een nieuwe, verbeterde mens dan de 20ste eeuw, van de Coubertin’s Olympisch atleticisme, via de totalitaire visies van de Nazi’s en de communisten tot aan de anti-authoritaire pedagogieën die in de nasleep van mei ’68 onstonden.
Aan het begin van de 21ste eeuw lijkt er voor het eerst in honderd jaar terug meer convergentie in dergelijke programma’s te komen; alleen, het oude verheffingsideaal heeft zich omgevormt tot een optimalisatieideaal dat de mens steeds meer als functioneel mechanisme opvat waarvan het rendement maximaal moet zijn.
Na twee sessies zullen cursisten vertrouwd zijn met de meest kenmerkende manifestaties van dit nieuwe optimalisatiedenken en met de (filosofische) wortels van deze evolutie. Daarnaast zullen ze inzicht hebben in enkele manieren waarop denkers als Nietzsche, Heidegger en Foucault kunnen worden ingezet om dit optimalisatiedenken te deconstrueren en tegen te gaan.
